PM Kisan Samman Nidhi Yojana 2025 | पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना २०२५ नवीन शेतकरी नोंदणी,कशी करावी.

प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना काय आहे?

PM Kisan Samman Nidhi Yojana 2025 : प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (PM-KISAN) ही भारत सरकारची एक महत्वाची योजना आहे जी कृषी क्षेत्राशी संबंधित शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देण्यासाठी सुरू केली गेली आहे. या योजनेचा उद्देश छोटे आणि निम्न-मध्यम शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत करून त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा घडवून आणणे आहे.

PM-KISAN योजना शेतकऱ्यांना वर्षाला ₹6,000 रक्कम वितरित करते. या रकमेचे वितरण 3 हप्त्यांमध्ये केले जाते (₹2,000 प्रत्येक हप्त्याचे). रक्कम थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी अर्ज करणे आणि पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे.

पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना ठळक मुद्दे

प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेचे (PM-KISAN) ठळक मुद्दे येथे आहेत.

1. शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य

• ही योजना पात्र शेतकऱ्यांना प्रत्येकी ₹2,000 च्या तीन समान हप्त्यांमध्ये वार्षिक ₹6,000 प्रदान करते.
• या थेट आर्थिक मदतीमुळे शेतकऱ्यांना बियाणे, खते, कीटकनाशके आणि इतर कृषी खर्च यांसारख्या निविष्ठांच्या खर्चाची पूर्तता करण्यात मदत होते.

2. थेट लाभ हस्तांतरण (DBT)

• आर्थिक मदत थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) द्वारे पात्र शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात थेट हस्तांतरित केली जाते.
• यामुळे मध्यस्थांना दूर केले जाते आणि लाभ थेट आणि विनाविलंब शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचतात.

3. लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना लक्ष्य केले

• ही योजना प्रामुख्याने 2 हेक्टर (5 एकर) पेक्षा कमी शेतजमीन असलेल्या छोट्या आणि सीमांत शेतकऱ्यांवर लक्ष केंद्रित करते.
• कालांतराने, या योजनेचा अधिकाधिक शेतकऱ्यांना समावेश करण्यासाठी विस्तार झाला आहे, परंतु तिचे लक्ष लहान शेतकऱ्यांना आधार देण्यावर कायम आहे.

4. पात्रता निकष

• लहान आणि सीमांत शेतकरी जे जमीन मालक आहेत (म्हणजे त्यांच्याकडे शेतजमीन आहे) पात्र आहेत.
• शेतकरी करदाता नसावा आणि त्याच्याकडे 2 हेक्टरपेक्षा मोठी शेतजमीन नसावी.
• संस्थागत जमीनधारक, सरकारी नोकऱ्या असलेले शेतकरी आणि उच्च उत्पन्न कंसात असलेले यांना वगळण्यात आले आहे.

5. संपूर्ण भारतात अंमलबजावणी

• संपूर्ण भारतातील राज्य सरकारे आणि केंद्रशासित प्रदेशांमार्फत ही योजना लागू केली जाते.
• शेतकरी या योजनेसाठी ऑनलाइन पोर्टल, कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (CSCs) किंवा राज्य-विशिष्ट यंत्रणेद्वारे नोंदणी करू शकतात.

6. मध्यस्थ नाही, पूर्ण पारदर्शकता

• ही योजना मध्यस्थांना बायपास करून आणि थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात पैसे जमा करून निधी हस्तांतरणात पारदर्शकता सुनिश्चित करते.
• जबाबदारी सुनिश्चित करण्यासाठी आणि भ्रष्टाचार रोखण्यासाठी डिजिटल रेकॉर्ड राखले जातात.

7. नोंदणीची सुलभता

• शेतकरी या योजनेसाठी PM-KISAN पोर्टलद्वारे किंवा ग्रामीण भागातील कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (CSCs) द्वारे ऑनलाइन नोंदणी करू शकतात.
• शेतकरी त्यांची लाभार्थी स्थिती ऑनलाईन देखील तपासू शकतात.

8. शेतकऱ्यांसाठी वाढीव उत्पन्न समर्थन

• ही योजना शेतकऱ्यांना, विशेषत: ज्यांना पीक अपयश, सिंचनाचा अभाव किंवा बाजारातील चढउतारांमुळे आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागत आहे, त्यांना अतिरिक्त उत्पन्न समर्थन प्रदान करते.
• हे कर्ज शार्क किंवा अनौपचारिक कर्जावरील शेतकऱ्यांचे अवलंबित्व कमी करण्यास मदत करते.

9. वेळेवर आर्थिक सहाय्य

• वेळेवर मदत सुनिश्चित करून दरवर्षी तीन समान हप्त्यांमध्ये (सामान्यत: एप्रिल, ऑगस्ट आणि डिसेंबरमध्ये) पेमेंट केले जाते.
• निधी देण्यास विलंब होऊ नये यासाठी सरकारने प्रयत्न केले आहेत.

10. व्यापक कल्याण ध्येय

• ही योजना शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला उंचावण्यासाठी सरकारच्या प्रयत्नांचा एक भाग आहे.
• 2022 पर्यंत शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट करण्याचे उद्दिष्ट साध्य करण्यात मदत करण्याचे उद्दिष्ट आहे (सरकारने ठरवलेले लक्ष्य).

11. संकटकाळात आधार

• पीएम-किसान योजना विशेषतः नैसर्गिक आपत्ती (पूर, दुष्काळ इ.) आणि कोविड-19 लॉकडाऊन यांसारख्या संकटांच्या वेळी उपयुक्त ठरली आहे, जेव्हा शेतकरी आर्थिक अडचणींचा सामना करत होते आणि नियमित उत्पन्नाच्या स्रोतांमध्ये प्रवेश करू शकत नव्हते.

12. परत न करण्यायोग्य

• PM-KISAN अंतर्गत दिलेली मदत परत न करण्यायोग्य आहे, याचा अर्थ शेतकऱ्यांना ती परत करण्याची आवश्यकता नाही.

पीएम किसान योजनेचा अर्ज चरण-दर-चरण प्रक्रिया

आत्तापर्यंत, सामान्य सेवा केंद्रांवर ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया अजूनही सुरू आहे.

पायरी 1: अधिकृत पीएम किसान पोर्टलला भेट द्याअधिकृत वेबसाइटवर जा https://pmkisan.gov.in/ पीएम किसान पोर्टलया योजनेसाठी हे अधिकृत सरकारी पोर्टल आहे.

पायरी 2: ‘नवीन शेतकरी नोंदणी’ वर क्लिक करा मुख्यपृष्ठावर, “शेतकरी कॉर्नर” विभाग पहा.या विभागाखाली, “नवीन शेतकरी नोंदणी” लिंकवर क्लिक करा.

पायरी 3: आवश्यक तपशील प्रविष्ट करा तुमचे वैयक्तिक तपशील भरा जसे की

• आधार क्रमांक
• शेतकऱ्याचे नाव
• मोबाईल नंबर
• बँक खाते तपशील (बँक खाते क्रमांक आणि IFSC कोड)
• जमिनीचे तपशील (प्लॉट तपशील, सर्वेक्षण क्रमांक इ.)

पायरी 4: पडताळणी एकदा तुम्ही तपशील भरल्यानंतर, आधार डेटाबेसमध्ये उपलब्ध असलेल्या नोंदींवर आधारित प्रणाली आपोआप तुमची माहिती सत्यापित करेल.निधीची सुरळीत प्रक्रिया सुनिश्चित करण्यासाठी तुमचा आधार तुमच्या बँक खात्याशी जोडलेला असल्याची खात्री करा.

पायरी 5: अर्ज सबमिट करासर्व तपशील प्रविष्ट केल्यानंतर, “सबमिट” बटणावर क्लिक करा.तुमची नोंदणी यशस्वीरित्या सबमिट केली जाईल.

पायरी 6: पुष्टीकरण सबमिशन केल्यानंतर, तुम्हाला तुमच्या मोबाईल नंबर आणि ईमेलवर एक पुष्टीकरण संदेश प्राप्त होईल.तुमच्या अर्जाच्या स्थितीचा मागोवा घेण्यासाठी तुम्हाला नोंदणी क्रमांक देखील दिला जाईल.

पीएम किसान सन्मान निधी योजना ई-केवायसी

पीएम किसान योजनेसाठी ई-केवायसी कसे पूर्ण करावे

पीएम किसान पोर्टलद्वारे ई-केवायसी (ऑनलाइन प्रक्रिया)

• अधिकृत पीएम किसान पोर्टलला भेट द्या.https://pmkisan.gov.in/

अधिकृत वेबसाइटवर जा: पीएम किसान पोर्टल.

• तुमच्या खात्यात लॉगिन करा
• होमपेजवर ‘फार्मर कॉर्नर’ विभागात जा.
• फार्मर कॉर्नर अंतर्गत ‘ई-केवायसी’ वर क्लिक करा.
• तुमचा आधार क्रमांक आणि कॅप्चा कोड (पडताळणीसाठी) एंटर करा.
• Search’ वर क्लिक करा.

OTP द्वारे प्रमाणीकरण

• ‘शोधा’ वर क्लिक केल्यानंतर तुमच्या आधार कार्डशी लिंक केलेल्या मोबाईल नंबरवर एक OTP (वन-टाइम पासवर्ड) पाठवला जाईल.
• आवश्यक फील्डमध्ये OTP एंटर करा आणि तुमची ओळख प्रमाणित करण्यासाठी ‘सबमिट’ वर क्लिक करा.

ई-केवायसी पूर्ण करणे

• एकदा OTP यशस्वीरित्या सत्यापित झाल्यानंतर, तुमचे ई-केवायसी पूर्ण होईल.
• तुमची ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण झाल्याचे दर्शवणारा पोर्टलवर तुम्हाला एक पुष्टीकरण संदेश प्राप्त होईल.

ई-केवायसी स्थिती तपासा

• प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, तुम्ही तुमच्या ई-केवायसीची स्थिती तपासण्यासाठी पुन्हा लॉग इन करू शकता आणि सर्वकाही योग्यरित्या अपडेट केले आहे का ते सत्यापित करू शकता.

पीएम किसान ऑनलाइन परतफेड अर्ज

प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेसाठी (PM-KISAN) ऑनलाइन परतफेड अर्ज सबमिट करण्यासाठी, प्रक्रिया साधारणपणे सोपी असते, परंतु त्रुटी किंवा अपात्रतेमुळे तुम्हाला कोणतीही रक्कम परत करायची असल्यास तुम्ही योग्य प्रक्रियेचे पालन केल्याची खात्री करणे महत्त्वाचे आहे.

पीएम किसान ऑनलाइन परतफेड अर्ज दाखल करण्यासाठी चरण-दर-चरण प्रक्रिया येथे आहे.

1. अधिकृत PM किसान पोर्टलला भेट द्या

• अधिकृत पीएम किसान पोर्टलवर जा: https://pmkisan.gov.in/

2. ‘फार्मर कॉर्नर’ वर जा

• मुख्यपृष्ठावरील “फार्मर कॉर्नर” विभागात खाली स्क्रोल करा.

3. ‘परतफेड’ पर्यायावर क्लिक करा

• फार्मर कॉर्नरमध्ये तुम्हाला “परतफेड” पर्याय मिळेल. ही लिंक तुम्हाला ऑनलाइन परतफेड विभागात घेऊन जाईल जिथे तुम्ही तुमचा अर्ज दाखल करू शकता.

4. आवश्यक तपशील भरा

एकदा तुम्ही परतफेड लिंकवर क्लिक केल्यानंतर, तुम्हाला खालील तपशील भरण्यास सांगितले जाईल.

• आधार क्रमांक: तुमचा आधार क्रमांक प्रविष्ट करा जो पीएम किसान योजनेशी जोडलेला आहे.
• बँक खाते क्रमांक: तुम्हाला तुमचा बँक खाते क्रमांक PM किसान खात्याशी जोडलेला असणे आवश्यक आहे.
• शेतकऱ्याचे नाव: पीएम किसान योजनेत नोंदणी केलेल्या शेतकऱ्याचे नाव जुळले पाहिजे.
• मिळालेल्या रकमेचा तपशील: तुम्हाला मिळालेल्या रकमेचा उल्लेख करावा लागेल आणि परतफेडीचे कारण द्यावे लागेल. उदाहरणार्थ, तुम्ही अपात्र असाल
• किंवा चुकून पेमेंट मिळाले असल्यास, तुम्हाला हे स्पष्टपणे नमूद करावे लागेल.

5. अर्ज सबमिट करा

• आवश्यक तपशील भरल्यानंतर, “सबमिट” बटणावर क्लिक करा.
• अर्जावर प्रक्रिया केली जाईल आणि परतफेडीची विनंती मान्य केली जाईल.

6. पेमेंट पर्याय

• सबमिशन केल्यानंतर, तो पर्याय उपलब्ध असल्यास तुम्हाला बँक हस्तांतरण किंवा ऑनलाइन पेमेंट पद्धतींद्वारे पेमेंट करण्याचे निर्देश दिले जातील.
• तुम्हाला पेमेंट करण्यास सांगितले असल्यास, तुम्हाला व्यवहार पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक तपशील प्रदान केले जातील.

7. पुष्टीकरण आणि पावती

• परतफेडीची प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर, तुम्हाला एक पोचपावती संदेश किंवा पावती मिळेल.
• हे पुष्टीकरण परतफेडीचा पुरावा म्हणून काम करेल आणि भविष्यातील संदर्भासाठी जतन केले जावे.

8. परतफेड स्थितीचा मागोवा घ्या

• सबमिशन केल्यानंतर, तुम्ही पीएम किसान पोर्टलवर परतफेडीच्या स्थितीचा मागोवा घेऊ शकता.
• फार्मर कॉर्नरवर जा आणि पेमेंटची प्रक्रिया झाली आहे की नाही हे तपासण्यासाठी परतफेड स्थिती पर्यायावर क्लिक करा.

पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेसाठी कोण पात्र नाहीत?

पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना (PM-KISAN) ही भारत सरकारची शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे, ज्याद्वारे शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य दिले जाते. तरीसुद्धा, काही शेतकऱ्यांना या योजनेसाठी पात्रता नाही. योजनेत सहभागी होण्यासाठी कोण पात्र नाहीत, याबद्दल खाली दिलेली माहिती आहे:

पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेसाठी पात्र नसलेले शेतकरी:

• माजी किंवा सध्याचे आमदार/सांसद
• शेतकरी जो सध्याचा किंवा माजी सांसद, विधानसभा सदस्य किंवा आधिकारिक पदावर असलेला अधिकारी आहे, तो या योजनेसाठी पात्र नाही.

सरकारी कर्मचारी

• सर्व सरकारी कर्मचारी (राज्य किंवा केंद्र सरकारचे कर्मचारी) यांना या योजनेत सहभागी होण्याची पात्रता नाही. सरकारी कर्मचार्यांना या योजनेचा फायदा घेता येणार नाही.

उच्च-आयकर भरणारे शेतकरी

• जर शेतकऱ्याचे वार्षिक आयकर ₹10 लाख किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल, तर तो या योजनेसाठी पात्र नाही.

जमिनीचे स्वामित्व नसलेले शेतकरी

• आवश्यक आहे की शेतकऱ्यांच्या नावावर कृषी जमीन असावी. जर शेतकऱ्याच्या नावावर जमिन नाही, तर तो योजनेसाठी पात्र नाही.

विकसित/प्रमुख शेतकरी

• अधिक शेतजमीन असलेले शेतकरी (ज्यांचे जमीन क्षेत्र 2 हेक्टरपेक्षा जास्त आहे) यांना या योजनेचा फायदा मिळत नाही.

प्रारंभिक उत्पादनांवर आधारित शेतकरी

• फक्त कृषी उत्पादन करणारे शेतकरी योजनेसाठी पात्र असतात. लघु उद्योग किंवा कृषी उत्पादनाशी संबंधित नसलेले शेतकरी पात्र नाहीत.

व्यावसायिक कृषी उत्पादक

• जर शेतकरी व्यावसायिक कृषी उत्पादक असला आणि त्याला कृषी व्यवसायातून नफा मिळत असेल, तर तो योजनेसाठी पात्र नाही.

ज्यांचे आधार कार्ड लिंक केलेले नाही

• शेतकऱ्यांचे आधार कार्ड आणि बँक खातं एकमेकांशी लिंक केलेले असणे आवश्यक आहे. जर आधार आणि बँक खाते लिंक केले नसेल, तर त्या शेतकऱ्यांना या योजनेसाठी पात्रता मिळणार नाही.

पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना २०२५ लाभार्थी यादीत नाव कसे तपासायचे.

पीएम किसान लाभार्थी यादीत तुमचे नाव तपासण्यासाठी पायऱ्या (२०२५)

अधिकृत पीएम किसान पोर्टलला भेट द्या.

• अधिकृत वेबसाइट उघडा: पीएम किसान अधिकृत पोर्टल https://pmkisan.gov.in/

‘फार्मर कॉर्नर’ वर जा

• पृष्ठाच्या तळाशी असलेल्या “फार्मर कॉर्नर” विभागात खाली स्क्रोल करा.

‘लाभार्थी स्थिती’ वर क्लिक करा

• “शेतकरी कॉर्नर” अंतर्गत, “लाभार्थी स्थिती” लिंकवर क्लिक करा. हे तुम्हाला त्या पृष्ठावर पुनर्निर्देशित करेल जिथे तुम्ही तुमची लाभार्थी स्थिती तपासू शकता.

आवश्यक माहिती प्रविष्ट करा.

• तुम्हाला खालीलपैकी एक तपशील प्रविष्ट करणे आवश्यक आहे:
• आधार क्रमांक
• बँक खाते क्रमांक
• मोबाईल नंबर
• तुमच्या पसंतीनुसार योग्य पर्याय निवडा आणि आवश्यक माहिती भरा.

‘डेटा मिळवा’ किंवा ‘सबमिट’ वर क्लिक करा.

• आवश्यक तपशील भरल्यानंतर, “डेटा मिळवा” बटणावर क्लिक करा. तुमचे नाव यादीत नोंदणीकृत असल्यास पोर्टल तुमची लाभार्थी स्थिती प्रदर्शित करेल.

लाभार्थी स्थिती पहा

• तुम्ही तुमचे नाव आणि इतर संबंधित माहिती, तुम्हाला मिळालेल्या हप्त्यांसह, लागू असल्यास पाहण्यास सक्षम असाल.

Home

पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना २०२५ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

1. पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना काय आहे?

• पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना (PM-KISAN) ही भारत सरकारची एक योजना आहे जी शेतकऱ्यांना प्रति वर्ष ₹6,000 आर्थिक सहाय्य देण्याचा उद्देश ठेवते. हे सहाय्य 3 हप्त्यांत त्यांच्या बँक खात्यात थेट ट्रान्सफर केले जाते (₹2,000 प्रत्येक हप्त्याचे). या योजनेचा फायदा छोटे आणि निम्न-मध्यम शेतकरी घेऊ शकतात.

2. PM Kisan योजनेत सहभागी होण्यासाठी पात्रता काय आहे?

• शेतकऱ्यांना २ हेक्टर किंवा त्यापेक्षा कमी कृषी जमिनीचे मालक असावे.
• शेतकऱ्यांना आयकर भरणारा नसावा.
• शेतकऱ्यांना माजी आमदार, सांसद, किंवा सरकारी कर्मचारी नसावा.
• या योजनेचा फायदा मालकी असलेल्या जमिनीचे प्रमाणपत्र असलेल्या शेतकऱ्यांना मिळतो.

3. PM Kisan योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?

• ऑनलाइन अर्ज: PM Kisan पोर्टलवर जाऊन “नवीन शेतकरी नोंदणी” पर्यायावर क्लिक करा. आवश्यक माहिती भरल्यानंतर अधार कार्ड आणि बँक खाते माहिती भरावी लागते.
• कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC): शेतकरी CSC मध्ये जाऊन सहाय्य घेऊ शकतात. CSC ऑपरेटर शेतकऱ्याला अर्ज करण्यास मदत करेल.

4. PM Kisan योजनेसाठी e-KYC कसे करावे?

शेतकऱ्यांना e-KYC (इलेक्ट्रॉनिक कस्टमर नॉलेज) प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे.

• ऑनलाइन e-KYC: PM Kisan पोर्टलवर जाऊन e-KYC लिंकवर क्लिक करा, आधार नंबर आणि OTP वापरून KYC प्रक्रिया पूर्ण करा.
• CSC मध्ये e-KYC: तुमचं आधार कार्ड आणि बँक तपशील देऊन CSC मध्ये e-KYC पूर्ण करा.

5. PM Kisan योजनेचे पैसे कधी येतात?

• योजना अंतर्गत वर्षातून तीन हप्त्यांत ₹6,000 दिले जातात. हप्ते एप्रिल, ऑगस्ट, आणि डिसेंबर मध्ये वितरित केले जातात.

6. शेतकऱ्याला कसा फायदा होईल?

• शेतकऱ्यांना या योजनेच्या माध्यमातून आर्थिक मदत मिळते जी त्यांच्या कृषी कामकाजासाठी किंवा घरगुती खर्चासाठी वापरता येते. ही रक्कम शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात थेट जमा केली जाते.

7. PM Kisan च्या योजनेत अर्ज केले तरी पैसे का नाही मिळत?

अर्ज स्वीकारला जातो परंतु काही कारणांमुळे पैसे मिळत नाहीत. याचे काही संभाव्य कारणे:

• e-KYC पूर्ण न करणे.
• बँक खाते तपशील योग्य न असणे.
• आधार कार्ड लिंक न असणे.
• पात्रतेचे मुद्दे (उदा. उच्चतम शेतजमिनीसाठी अर्ज करणे).

8. PM Kisan चा लाभ घेण्यासाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे का?

• हो, तुम्हाला नवीन अर्ज भरावा लागेल. एकदा अर्ज केल्यावर PM Kisan पोर्टलवर तुम्ही तुमच्या अर्जाची स्थिती तपासू शकता.

9. PM Kisan योजना पंढरपूर किंवा महाराष्ट्राच्या इतर भागांमध्ये कशी कार्यान्वित केली जाते?

• या योजनेला महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी राज्य सरकारच्या सहकार्याने लागू केले जाते. स्थानिक कार्यालये, कॉमन सर्व्हिस सेंटर किंवा तपासणी केंद्र यांना तुमच्या अर्जाची तपासणी करण्याचा अधिकार आहे.

10. माझे अर्ज नाकारले तरी मी पुनः अर्ज कसा करू शकतो?

जर अर्ज नाकारला गेला असेल तर.

• तुम्ही PM Kisan पोर्टल वर जा आणि “अर्ज नाकारला” पर्यायावर क्लिक करा.
• अर्ज नाकारण्याचे कारण तपासा आणि आवश्यक सुधारणा करा.
• ते नंतर पुनः अर्ज करू शकता.

11. PM Kisan योजना अधिकृत वेबसाइट काय आहे?

• PM Kisan योजना अधिकृत वेबसाइट आहे: https://pmkisan.gov.in/